Bệnh Osgood – Schlatter là tình trạng viêm phì đại phần sụn tại lồi củ trước xương chày (ngay phía dưới xương bánh chè), có thể hiểu đây là một chấn thương mạn tính do vi chấn thương lặp đi lặp lại, gân bánh chè bị kéo căng và giật tại điểm bám lồi củ chày.
HỘI CHỨNG LÂM SÀNG
Về phương diện sinh lý, cơ tứ đầu đùi là một cơ rất lớn, tiếp nối qua xương bánh chè, phía dưới là gân bánh chè. Ở trẻ em, phần đầu trên xương chày còn nhiều sụn nên không được chắc chắn, do đó khi vận động liên tục với cường độ cao, phần sụn chỗ bám của gân bánh chè rất dễ bị tổn thương.
Bệnh Osgood – Schlatter thường là kết quả của việc sử dụng quá mức hoặc sai tư thế khớp gối do chạy, nhảy hoặc tập luyện quá độ trên bề mặt cứng, cũng như bất kỳ hoạt động nào đòi hỏi sự có cơ tứ đầu đùi lặp đi lặp lại. Các môn thể thao có tính cạnh tranh thường có liên quan trong sự tiến triển của bệnh Osgood- Schlatter bao gồm: bóng đá, thể dục dụng cụ, bóng rổ, múa ba lê, điền kinh, bóng chày…
Bệnh Osgood-Schlatter thường gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên, cũng bởi lý do về mặt giải phẫu, phần sụn phát triển đầu trên xương chày chưa cốt hoá nên chưa hàn liên tục với phần đầu trên xương chày.
Phần sụn này có sự phân mảnh trước khi cốt hoá lúc khoảng 10 tuổi, cùng với sự vận động mạnh, là những nguyên nhân gây ra bệnh lý này. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất vào khoảng 13 tuổi. Gặp nhiều ở trẻ nam hơn, và có thể gặp tổn thương ở cả 2 bên với tỷ lệ khoảng 50% bệnh nhân.
CẤU TẠO SINH LÝ
Gân cơ tứ đầu đùi được tạo thành từ các sợi từ bốn cơ cấu thành cơ tứ đầu đùi, đó là: cơ rộng ngoài, cơ rộng trong, cơ rộng giữa và cơ thẳng đùi. Các cơ này là các cơ duỗi đầu tiên của chi dưới ở khớp gối. Các gân của các cơ này hội tụ và liên kết lại với nhau để tạo thành một gân cực kỳ chắc khỏe. Xương bánh chè có chức năng giống như xương vùng nằm trong gân cơ tứ đầu đùi, với các sợi gân mở rộng quanh xương bánh chè tạo thành mạc giữ xương bánh chè trong và ngoài – giúp tăng cường khớp gối.
Các sợi gân xương bánh chè mở rộng từ xương bánh chè tới lồi củ xương chày. Lồi củ xương chày là nguồn gốc của đau và giảm chức năng liên quan đến bệnh Osgood – Schlatter do áp lực liên tục và lặp lại tác động lên lồi củ xương chày khi co cơ tứ đầu đùi dẫn đến viêm mấu và tăng trưởng xương dị thường. Những đáp ứng này đối với các tổn thương do áp lực lặp đi lặp lại thường thấy nhất trong giai đoạn tăng trưởng xương nhanh ở thanh thiếu niên, mặc dù như đã đề cập trên, bệnh này được ghi nhận ở mọi lứa tuổi.
DẤU HIỆU VÀ TRIỆU CHỨNG
- Bệnh nhân mắc bệnh Osgood – Schlatter có biểu hiện đau trước đầu gối và áp lực trên lồi củ xương chày.
Bệnh nhân nhận thấy đau tăng khi lên xuống cầu thang cũng như bất kì hoạt động nào liên quan đến cơ chế có cơ tứ đầu đùi.
- Các hoạt động cần sử dụng tới đầu gối làm cơn đau trở nên tồi tệ hơn, trong khi nghỉ ngơi và chườm ấm giúp giảm đau. Bệnh nhân có cơn đau liên tục, nhức nhối và có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
- Bệnh nhân đau đáng kể khi sờ nắn lồi củ xương chày, cũng như có nhạy cảm đau khi sờ nắn gân xương bánh chè.
- Lồi củ xương chày thường phì đại rõ, khiếm khuyết thẩm mỹ này có thể gây lo lắng cho bệnh nhân và phụ huynh. Thăm khám lâm sàng cẩn thận có thể thấy khớp sưng toàn bộ và gân xương bánh chè dày lên. Động tác đối kháng cử động duỗi khớp gối gây tái phát đau, cũng như khi ấn lên lồi củ xương chày.
- Các bệnh lý đi kèm như viêm bao hoạt dịch trên và dưới xương bánh chè, viêm gan, viêm khớp hoặc treo trong khớp gối có thể gây nhầm lẫn trong bệnh cảnh lâm sàng sau chấn thương đầu gối.
CẬN LÂM SÀNG
- Chụp X- quang thường quy được chỉ định ở tất cả các bệnh nhân có đau đầu gối và nghi ngờ bị bệnh (Osgood – Schlatter).
- Chụp MRI khớp gối được chỉ định nếu nghi ngờ bệnh Osgood Schlatter vì nó có thể phát hiện ra bất kỳ rối loạn nào của tận xương bánh chè, cũng như tình trạng của lồi củ xương chày.
- Siêu âm cũng có thể cung cấp thông tin có ích về tình trạng mạch máu, sự toàn vẹn của gân xương bánh chè và các bất thường của lồi củ xương chày.
- Chụp cắt lớp xương có thể phát hiện các gãy xương do mỏi kín đáo, đặc biệt nếu bệnh nhân có tiền sử chấn thương và có tác dụng trong chẩn đoán chính xác bệnh lý này.
Dựa trên các đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân, có thể chỉ định thêm xét nghiệm, bao gồm tổng phân tích tế bào máu, tốc độ lắng hồng cầu và xét nghiệm kháng thể kháng nhân.
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Bệnh Osgood – Schlatter là một rối loạn do căng thẳng, áp lực lặp đi lặp lại, là một thể lâm sàng riêng biệt của viêm gân xương bánh chè hay hội chứng giãn cơ tứ đầu đùi.
Tuy nhiên, các bệnh lý như viêm gân, viêm bao hoạt dịch hay các bệnh lý đau khác có biểu hiện vùng trước đầu gối có thể đi kèm với bệnh Osgood – Schlatter, từ đó gây nhầm lẫn trong bệnh cảnh lâm sàng.
- Hội chứng giãn cơ tứ đầu đùi thường biểu hiện ở phía trong cực trên xương bánh chè. Gân cơ tứ đầu đùi cũng dễ tiến triển thành viêm gân vôi hóa cấp tính, bệnh lý này có thể đi kèm với các tổn thương do căng cấp tính hay các bệnh lý mãn tính như Osgood – Schlatter.
- Viêm calci hóa gân cơ tứ đầu đùi có biểu hiện đặc trưng trên phim X – quang là sự xuất hiện các cầu vùng trước trên xương bánh chè.
- Các bao hoạt dịch trên, dưới và trước xương bánh chè cũng có thể bị viêm cùng với rối loạn chức năng gân cơ tứ đầu đùi.
- Hội chứng Hoffa – một bệnh lý có ảnh hưởng tới thể mỡ dưới xương bánh chè- cũng có thể đi kèm với với bệnh Osgood – Schlatter.
ĐIỀU TRỊ VIÊM LỒI CỦ TRƯỚC XƯƠNG CHÀY
Bệnh nhân có thể làm một số biện pháp để giảm phản ứng viêm và đau, chủ yếu để vùng tổn thương được nghỉ ngơi hợp lý. Hạn chế các vận động gây ảnh hưởng lên vùng tổn thương như: chạy, nhảy, quỳ hoặc đôi khi phải ngưng hoàn toàn các động tác này một thời gian.
Các biện pháp làm giảm bớt triệu chứng:
- Chườm lạnh trên vị trí tổn thương, giảm sưng đau.
- Dùng thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Giảm sức ép lên gối bằng cách đeo đai bảo vệ trên gân xương bánh chè khi tham gia hoạt động có va chạm để giảm co kéo lên vùng gân bám dính xương chày.
- Thay đổi hoạt động thể lực không liên quan đến chạy nhảy như đạp xe, bơi lội cho đến khi hết đau.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về bệnh viêm lồi củ trước xương chày nếu bạn quan tâm hay đang gặp vấn đề về cơ xương khớp, đừng ngần ngại nhấc máy gọi hay cho phòng khám SCCARE theo số hotline 0898.999.517 để được đặt lịch tư vấn và thăm khám nhanh nhất!
PHÒNG KHÁM CƠ XƯƠNG KHỚP SCCARE
Hotline: 0898.999.517
Website: sccare.vn
Địa chỉ: Số 517 Lạc Long Quân, Quận Tây Hồ, Hà Nội
Thời gian làm việc: 8h30 – 17h30 (Từ thứ 2 – Thứ 7) và 8h30-12h Chủ nhật
