CÁC LOẠI CHẤN THƯƠNG CHẠY BỘ VÀ ĐIỀU TRỊ

Chạy bộ hiện đang dần trở thành một bộ môn thể thao phổ biến giúp tang cường và duy trì sức khỏe và thể trạng. Hiện nay phong trào chạy bộ đang nở rộ ở nhiều nước và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Các chấn thương chạy bộ là một vấn đề đáng lo ngại mà những người tập luyện luôn cần đề phòng.

Mặc dù chạy bộ là một cách tuyệt vời để có một ngày năng động tuy nhiên có nhiều “Runner” gặp phải một số vấn để chấn thương tại một vài thời điểm.

Có hơn 80% vấn đề chấn thương do chạy bộ đến từ các căng thẳng lặp đi lặp lại, nhưng các chấn thương đột ngột như bong gân mắt cá chân hoặc rách cơ cũng có thể xảy ra. Hãy tiếp tục theo dõi để tìm hiểu về các chấn thương phổ biến nhất khi chạy cũng như cách điều trị phù hợp.

Về chấn thương chạy bộ

Như các Runner khác, bạn có thể chạy tới hàng trăm hàng ngàn km mỗi năm. Tác động lặp đi lặp lại của những cú đánh chân có thể ảnh hưởng đến cơ, khớp và mô mềm của bạn.

Theo một đánh giá năm 2015 của các nghiên cứu: đầu gối, chân và bàn chân là những khu vực chấn thương phổ biến nhất đối với người chạy bộ. Đánh giá phân tích tỉ lệ chấn thương do chạy bộ theo vị trí cụ thể như sau:

• Đầu gối: 7.2%-50%
• Chân dưới : 9.0% – 32.2%
• Chân trên : 3.4% – 38.1%
• Bàn chân: 5.7% – 39.3%
• Mắt cá chân: 3.9% – 16.6%
• Hông, xương chậu, háng: 3.3% -19.1%
• Thắt lưng: 5.3%-19.1%

Chúng ta hãy cùng đánh giá kỹ hơn về các chấn thương chạy bộ này:

1. Hội chứng đau bánh chè – đùi (Patellofemoral)/ Đau đầu gối người chạy bộ

Đây là một thuật ngữ chung ám chỉ tới cơn đau đầu gối của bạn hoặc xung quanh xương bánh chè, một chấn thương do lạm dụng quá mức các môn thể thao liên quan đến chạy hoặc nhảy.

Việc nhóm cơ ở hông hoặc xung quanh đầu gối yếu khiến bạn có nguy cơ cao đối mặt với vấn đề đau gối do chạy bộ. Các hình thái đau có thể cảm nhận như:

• Đau âm ỉ và có thể sờ thấy ở một hoặc cả hai đầu gối
• Mức độ đau từ nhẹ tới rất đau
• Cảm thấy đau hơn khi ngồi lâu hoặc lúc tập
• Cảm thấy tệ hơn khi nhảy, leo cầu thang hoặc ngồi xổm.

Loại chấn thương này có thể gây ra âm thanh lục cục hoặc lạo xạo sau một thời gian dài đứng yên.

Bác sĩ có thể chẩn đoán vấn đề này thông qua việc khám cận lâm sang hoặc có thể kết hợp hình ảnh chụp X – Quang để loại trừ các bệnh lý khác. Hoặc bác sĩ Vật lý trị liệu có thể đưa cho bạn một phác đồ điều trị cụ thể để xử lý tình trạng đau đầu gối này.

2. Viêm gân Achilles do chấn thương chạy bộ

Viêm gân gót là tình trạng viêm gân liên kết nối cơ bắp chân và gót chân cảu bạn. Nó thường xảy ra khi tăng số Km hoặc cường độ chạy của bạn lên trên mức bình thường.

Nếu không được điều trị, viêm gân Achilles sẽ làm gia tăng nguy cơ đứt gân Achilles. Nếu gân này bị rách thường phải phẫu thuật để nối lại.

Các triệu chứng phổ biến của viêm gân Achilles bao gồm:

• Đau âm ỉ ở cẳng chân, trên gót chân
• Sưng dọc theo gân Achilles của bạn
• Phạm vi chuyển động hạn chế khi gập chân về phía ống đồng
• Cảm giác ấm nóng trên gân

3. Hội chứng dải chậu chày (IT Band) chấn thương chạy bộ

Dải chậu chày (còn gọi là IT Band) là một đoạn mô liên kết dài nối từ hông ngoài đến đầu gối của bạn. Dải cơ này giúp ổn định đầu gối của bạn khi đi bộ và chạy bộ.

Hội chứng dải chậu chày là do ma sát lặp đi lặp lại của dải chậu chày cọ xát vào xương chân của bạn. Điều này rất phổ biến ở những vận động viên chạy bộ do hệ thống dải cơ này bị căng cứng. Cơ mông, cơ bụng hoặc cơ hông yếu cũng góp phần gây ra tình trạng này.

Hội chứng dải chậu chày gây đau nhói ở phía bên ngoài của chân, thường ngay trên đầu gối của bạn hoặc cảm thấy căng nhiều khi chạm vào. Cơn đau thường tệ đi khi gập đầu gối.

4. Đau xương cẳng chân (Shin Splints)

Đau xương cẳng chân chỉ tình trạng cơn đau phía trước hoặc phần bên trong của cẳng chân, dọc theo xương chày của bạn. Hiện tượng này xảy ra khi bạn gia tăng cường độ trong thời gian ngắn, đặc biệt khi chạy trên nền cứng.

Trong hầu hết các trường hợp, đau cẳng chân không nghiêm trọng và biến mất khi được nghỉ ngơi. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, chứng có thể phát triển thành tổn thương do căng ép quá mức. Các triệu chứng của đau xương cẳng chân có thể bao gồm:

• Một cơn đau âm ỉ dọc theo mặt trước hoặc phần bên trong xương ống quyển của bạn.
• Cơn đau trở nên tệ hơn khi tập
• Sưng nhẹ.

Đau xương cẳng chân sẽ được cải thiện bằng việc nghỉ ngơi hay cắt giảm tần suất hoặc quãng đường chạy

5. Chấn thương cơ gân kheo ( Cơ đùi sau)

Cơ gân kheo giúp giảm tốc cho cẳng chân của bạn trong chuyển động nhịp chạy của bạn. Nếu cơ đùi sau (gân kheo) bị căng cứng, yếu hoặc mỏi chúng có thể dễ bị chấn thương hơn,

Không giống như các vận động viên chạy nước rút, việc người chạy phong trào bị rách gân kheo đột ngột là điều khá hiếm gặp. Hầu hết thời gian, những vận động viên chạy bộ đều gặp phải tình trạng căng cơ diễn ra từ từ hoặc gây ra bởi những vết rách nhỏ lặp đi lặp lại trong các mô cơ.

Nếu bạn bị chấn thương gân kheo, bạn có thể cảm thấy:

• Đau âm ỉ ở phía sau của cẳng chân
• Căng cứng ở đùi sau

6. Viêm cân gan chân

Viêm cân gan chân là một trong những chấn thương phổ biến nhất. Nó liên quan đến sự kích thích hoặc thoái hóa của lớp mô dày hay còn gọi là lớp mô ở dưới bàn chân của bạn.

Lớp mô này hoạt động như một lò xo khi bạn đi bộ hoặc chạy bộ. Tăng khối lượng chạy của bạn quá nhanh sẽ làm cơ căng cứng nhiều, có thể dẫn đến hiện tượng viêm. Các triệu chứng thường bao gồm:

• Đau dưới gót chân hoặc giữa gan bàn chân
• Cơn đau phát triển dần dần.
• Có cảm giác nóng dưới bàn chân
• Cơn đau tồi tệ hơn vào buổi sang
• Đau khi hoạt động kéo dài

7. Rạn xương do chấn thương chạy bộ

Rạn xương do cường độ quá mức là một vết nứt chân tóc hình thành trong xương của bạn do tác động lớn lặp đi lặp lại. Đối với những người chạy bộ, rạn xương thường xảy ra ở đầu bàn chân, gót chân hoặc cẳng chân.

Nếu nghi ngờ mình bị rạn xương, bạn nên đi khám ngay. Chụp X Quang để xác định có rạn hay gãy nứt không.

Các triệu chứng của rạn xương thường bao gồm:

• Cơn đau tồi tệ dần theo thời gian, có thể lúc đầu khó cảm nhận nhưng khi cơn đau phát triển thì cảm nhận rõ rang ngay cả khi đang nghỉ ngơi.
• Sưng, bầm tím hoặc đau ở vùng rạn/ gãy

Thường phải mất từ 6-8 tuần để chữa lành vấn đề này do đó cần phải dung nạng hoặc bó bột một khoảng thời gian và hạn chế vận động trong lúc này.

8. Bong gân mắt cá chân

Bong gân mắt cá chân là do dây chằng giữa mắt cá và chân của bạn bị giãn ra quá mức. Bong gân thường xảy ra khi bạn tiếp đất ở phần ngoài của bàn chân và lật mắt cá chân lên.

Các triệu chứng phổ biến liên quan đến bong gân mắt cá chân bao gồm:

• Bầm tím
• Đau đớn dữ dội
• Sưng tấy
• Hạn chế phạm vi chuyển động

Bong gân mắt cá chân có thể giảm đau nếu được nghỉ ngơi tuy vậy để chữa lành hoàn toàn cần mất vài tuần đến vài tháng. Do vậy có thể cân nhắc điều trị vật lý trị liệu để cải thiện nhanh hơn vấn đề này.

Một số chấn thương chạy bộ khác

Ngoài những chấn thương kể trên, người chạy bộ còn có gặp một số chấn thương khác như:

• Móng chân mọc ngược: móng chân mọc ngược xảy ra khi rìa móng chọc vào da, nó có thể gây đau và viêm dọc theo móng chân và có thể chảy mủ nếu bị nhiễm trùng.
• Viêm bao hoạt dịch: bao hoạt dịch là những túi chứa đầy chất lỏng bên dưới cơ và gân của bạn và giúp bôi trơn khớp. Ma sát lặp đi lặp lại với các túi này khi chạy có thể dẫn đến kích ứng ở hông hoặc xung quanh đầu gối.
• Rách sụn chêm: là vết rách ở sụn đầu gối của bạn và nó thường gây ra hiện tượng sung và cảm giác mất linh hoạt gối.
• Căng bắp chân: chấn thương này thường lặp đi lặp lại dẫn đến việc bắp chân căng cứng hoặc còn gọi là bắp chân bị kéo.
• Hội chứng khoang trước: hội chứng khoang trước xảy ra khi các cơ ở phía trước của cẳng chân gây áp lực lên các dây thần kinh và mạch máu của bạn. Hội chứng này cần được cấp cứu y tế ngay.

Mẹo tránh chấn thương chạy bộ

Mặc dù trong chạy bộ, chấn thương có thể xảy ra với bất kì ai, nhưng với những mẹo sau, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ và rủi ro đến với mình:

• Khởi động kỹ: Làm ấm cơ thể và khởi động bằng các bước chạy bộ nhẹ nhàng hoặc ép dẻo, kéo giãn trong 5-10 phút.
• Tăng cường độ chạy từ từ: Ghi nhớ quy tắc 10%, nghĩa là không tăng khối lượng chạy hàng tuần quá 10% so với tuần trước.
• Phục hồi triệt để các chấn thương dai dẳng: hãy phục hồi tốt các tổn thương và tránh chúng phát triển thành các vấn đề nghiêm trọng hơn hoặc thành mãn tính. Bác sĩ vật lý trị liệu có thể đưa ra chẩn đoán thích hợp và kế hoạch điều trị hợp lý.
• Cải thiện kỹ thuật: kỹ thuật chạy không tốt làm gia tăng áp lực lên hệ cơ khớp của bạn và dễ gặp chấn thương hơn. Hãy tìm một huấn luyện viên hoặc thậm chí quay phim lại bước chạy của bạn để cải thiện dần.
• Tăng cường sức mạnh cho phần hông: bao gồm các bài tập cân bằng, bài tập squat để giúp bạn bảo vệ đầu gối và mắt cá chân.
• Chọn bề mặt chạy êm: chạy trên cỏ hoặc cao su, hoặc cát giúp bảo vệ khớp của bạn tốt hơn chạy trên vỉa hè. Nếu bạn đang gặp phải một chấn thương dai dẳng, hãy thử bề mặt chạy mềm cho đến khi cơn đau được cải thiện.
• Tập các bài tập bổ sung (Cross Training): thêm vào một số bài tập có tác động thấp vào giáo án tập luyện của bạn như đi xe đạp, bơi lội, bài tập kháng lực… giúp tăng cường nền tảng thể lực và tránh khỏi tác động lặp lại của việc chạy.

Phương pháp xử lý chấn thương chạy bộ

Nếu bạn đang gặp bất kỳ loại đau hoặc khó chịu nào, bạn nên đi khám để bác sĩ chẩn đoán chính xác và loại trừ các nguyên nhân khác.

Đối với một số chấn thương đơn giản và phổ biến thì phương pháp điều trị thường bao gồm:

• Các buổi vật lý trị liệu, phục hồi chức năng.
• Phương pháp RICE (Rest: nghỉ ngơi, Ice: chườm đá, Compression: băng ép, Elevation: nâng cao vị trí tổn thương tránh dồn máu xuống)
• Dùng một số thuốc chống viêm không chứa Steroid (NSAID) như aspirin hoặc Ibuprofen.
• Cắt giảm tần suất và quãng đường chạy, gia tăng nghỉ ngơi.
• Sử dụng các phương pháp giãn cơ hay điều trị cơ sâu.

Phòng khám cơ xương khớp SCCARE tự hào mang tới các phương pháp điều trị tiên tiến cho vận động viên chạy bộ hay các chấn thương thể thao nói chung như: điều trị cơ sâu (Deep Massage Tissue), kích hoạt cơ (Trigger Point Therapy) và các thiết bị vật lý trị liệu chuyên sâu (Sóng sung kích, laser cường độ cao)…