Bệnh loãng xương là hiện tượng xương liên tục mỏng dần và mật độ chất trong xương ngày càng thưa dần, điều này khiến xương giòn hơn và dễ tổn thương hay gãy vỡ dù chỉ bị chấn thương nhẹ. Loãng xương thường gặp ở người già và phụ nữ sau mãn kinh và có dấu hiệu khó nhận biết. Chính vì vậy mọi người cần tìm hiểu kĩ để đề phòng loãng xương một cách hiệu quả.
Cấu trúc và thành phần của xương
Xương tạo ra bộ khung của cơ thể và bảo vệ các cơ quan nội tạng. Các xương nối với nhau ở khớp bởi dây chằng, xương dài nối với cơ bắp bằng gân.
Xương tương đối cứng và có thành phần nhẹ, thành phần của xương gồm chất hữu cơ và vô cơ. Xương chịu được sức nén tương đối cao, tuy nhiên sức căng lại kém. Xương có cấu trúc mắt lưới, và độ dày đặc của xương tùy theo vị trí. Xương có đặc điểm giòn, có độ co giãn phụ thuộc vào thành phần sinh học mà chủ yếu là sụn.
Lớp vỏ bên ngoài chiếm chủ yếu trọng lượng xương, lớp vỏ này thường rất rắn chắc và đặc. Bên trong vỏ là xương xốp có cấu trúc tổ ong, có diện tích mặt ngoài cao nhưng chỉ chiếm trọng lượng ít của xương.
Nguyên nhân gây loãng xương
Có rất nhiều nguyên do có thể gây loãng xương, tuy nhiên cơ chế cơ bản trong tất cả các trường hợp loãng xương là sự mất cân bằng giữa tạo xương và hủy xương.
Hai đối tượng dễ mắc bệnh loãng xương nhất là người già và phụ nữ sau mãn kinh.
Loãng xương tuổi già
Xương là một mô sống nên luôn có quá trình đổi mới do hai quá trình tạo xương và hủy xương. Các tế bào hủy xương được gọi là hủy cốt bào, tế bào tạo xương được gọi là tế bào tạo cốt bào, có chức năng tạo xương mới thay thế cho phần bị hủy.
Ở trẻ em quá trình tạo xương mạnh hơn hủy xương giúp xương phát triển.
Ở người già,quá trình hủy xương diễn ra nhanh hơn. Lượng xương tạo ra ít hơn nhiều so với lượng xương mất đi, khiến mật độ xương giảm và gây ra loãng xương.
Loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh
Hormon sinh dục nữ estrogen có tác dụng ức chế hoạt động của tế bào hủy xương. Tuy nhiên, sau mãn kinh, nồng độ hormon này giảm mạnh. Điều này làm tế bào hủy xương không bị ức chế và tăng hoạt động làm tăng quá trình hủy xương.
Bệnh loãng xương thường xuất hiện sau mãn kinh từ 3-4 năm.
Nguyên nhân khác gây loãng xương
Xương bình thường cần các khoáng chất canxi và phosphate để tạo thành. Nếu cơ thể không đáp ứng đủ các chất này, đặc biệt là canxi từ chế độ ăn uống thì việc hình thành các mô xương có thể bị ảnh hưởng.
Một số nguyên nhân gây loãng xương thường gặp khác:
- Lối sống sinh hoạt không hợp lý, lười vận động và tập thể dục
- Thường xuyên mang vác vật nặng, lao động vất vả
- Chế độ dinh dưỡng thiếu canxi và vitamin D
- Hút thuốc lá có thể gây mãn kinh sớm và cũng là nguyên nhân làm suy yếu xương.
- Uống rượu làm giảm khả năng tái tạo xương
- Di truyền từ gia đình
Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh loãng xương
Thường bệnh nhân mắc loãng xương đều không thể hiện triệu chứng rõ rệt. Rất nhiều người chỉ phát hiện loãng xương sau khi gãy xương do tai nạn hoặc chấn thương nhỏ. Các dấu hiệu thường được thể hiện khi mật độ xương giảm đến 30%.
Tình trạng mất xương (hay còn gọi là giảm mật độ xương) do bệnh loãng xương thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Người bệnh có thể không biết mình mắc bệnh cho đến khi xương trở nên yếu đi, dễ gãy khi gặp những sang chấn nhỏ ví dụ như trẹo chân, va đập hoặc té ngã.
- Tình trạng giảm mật độ xương khiến cột sống có thể bị xẹp, gây ra các cơn đau lưng cấp, làm giảm chiều cao và gây khom lưng.
- Đau nhức đầu xương với cảm giác đau mỏi dọc các xương dài, thậm chí đau nhức như bị kim chích toàn thân.
- Đau ở vùng xương chịu gánh nặng của cơ thể thường xuyên như cột sống, thắt lưng, xương chậu, xương hông,… Thậm chí cơn đau thường kéo dài và âm ỉ. Đặc biệt đau hơn khi vận động, đi lại hoặc đứng ngồi lâu, cảm giác đau sẽ đỡ hơn khi nằm nghỉ.
- Đối với những người ở lứa tuổi trung niên, loãng xương thường đi kèm với các dấu hiệu của bệnh giãn tĩnh mạch, thoái hóa khớp, cao huyết áp,…
Kiểm tra loãng xương
Chính vì những dấu hiệu thường thể hiện muộn, cũng như các triệu chứng không rõ rệt nên việc kiểm tra và nhận biết bệnh lý loãng xương sớm đóng vai trò quan trọng trong điều trị.
Kiểm tra mật độ xương là cách tốt nhất để nhận biết sức khỏe xương. Đồng thời phát hiện tình trạng xương có đang bị suy giảm mật độ xương hay không, có gặp nguy cơ bị loãng xương không.
Một số xét nghiệm cũng có thể kiểm tra lượng nội tiết tố và tìm kiếm các nguy cơ làm tăng sự mất xương như sự thiếu hụt các loại vitamin, canxi hoặc các khoáng chất trong cơ thể.
Biện pháp điều trị bệnh loãng xương
Dùng thuốc
Các loại thuốc làm giảm hoạt tính của tế bào hủy xương được sử dụng để điều trị bệnh lý loãng xương.
Các loại thuốc thường được sử dụng như thuốc giảm đau, uống calci, vitamin, bổ xung nội tiết tố sinh dục, thuốc tăng khối lượng xương (Thyrocalcitonin, Bisphosphonate).
Điều trị không dùng thuốc
Thay đổi chế độ ăn uống: Cung cấp lượng canxi cho cơ thể, không cung cấp dư thừa. Bổ sung 600 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày cho người ở độ tuổi từ 1 đến 70 tuổi và 800 IU mỗi ngày từ 71 tuổi trở lên.
Hạn chế thức ăn có cồn, cà phê và các chất có ga.
Tập luyện hợp lý: Việc duy trì trọng lượng tiêu chuẩn, không thừa không thiếu cân đóng vai trò quan trọng trong điều trị loãng xương.
Người bệnh cũng có thể thực hiện các bài tập như đi bộ, chạy bộ, tập thể dục và vận động thường xuyên. Tập thể dục không chỉ giúp xương khỏe mạnh, mà còn làm tăng sức mạnh cơ bắp, sự phối hợp và cân bằng cơ thể, từ đó giúp sức khỏe tốt hơn
Tuy nhiên, nên tập luyện nhẹ nhàng tránh làm áp lực lên xương và các nguy cơ chấn thương.
Thay đổi chế độ sinh hoạt: Ngừng hút thuốc là điều đầu tiên cần chú ý khi bị loãng xương. Ngoài ra các vận động đều cần được chú ý. Bệnh nhân cũng có thể sử dụng thêm các loại thực phẩm hỗ trợ để tăng cường canxi và vitamin, tuy nhiên cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ.
Nếu có bất cứ thông tin cần tư vấn về loãng xương, bạn cũng có thể liên hệ trực tiếp đến SCCARE để được hỗ trợ kịp thời.
PHÒNG KHÁM CƠ XƯƠNG KHỚP SCCARE
Hotline: 0898.999.517
Website: sccare.vn
Địa chỉ: Số 517 Lạc Long Quân, Quận Tây Hồ, Hà Nội
Thời gian làm việc: 8h30 – 17h30 (Từ thứ 2 – Thứ 7) và 8h30-12h00 Chủ nhật